Onderwijsconcept
Het onderwijsconcept van een school is een beleidsstuk waarin duidelijk wordt gemaakt hoe de school het onderwijs dat aan die school gegeven wordt, vorm en inhoud wil geven. De inhoud wordt tegenwoordig natuurlijk voor een groot deel bepaald door voorschriften en eisen van externe instanties (ministerie, vervolgopleidingen etc.). Maar daarnaast legt de school haar eigen inhoudelijke accenten. De ene school doet duidelijk meer aan cultuur, de andere aan sport, een derde aan ICT. Maar op het gebied van de vorm waarin het onderwijs wordt aangeboden, staat veel minder vast en heeft de school dus meer vrijheid.
Bekende onderwijsconcepten zijn de Dalton- of Montessorischool of nieuwere concepten als UNIC en De nieuwe school. Zij hebben, elk op hun eigen manier, een duidelijk gezicht. Ze staan ergens voor, en proberen hun idee in al hun activiteiten vorm te geven. Maar in een tijd waarin elke school op zoek is naar een eigen ´marktaandeel´ en daarbij graag wijst op de eigen sterke punten, kan de bewustwording en uitwerking van een eigen schoolconcept bijdragen aan een sterke identiteit of eigenheid, ook van scholen die geen levensbeschouwelijke richting hebben.
Bij een schoolconcept is het risico aanwezig dat het te star wordt gehanteerd. Als de school veel waarde zegt te hechten aan zelfwerkzaamheid, hoeft dat natuurlijk helemaal niet te betekenen dat leraren geen mooie verhalen meer mogen vertellen, of dat elke les in ieder geval voor een gedeelte aan huiswerk mag worden besteed. Maar anderzijds kan een individuele leraar niet weigeren zijn werkwijze aan te passen aan het afgesproken systeem.
Het is wel van groot belang dat de mensen van de praktijk, de leraren, nauw worden betrokken bij de ontwikkeling, uitwerking en evaluatie van het schoolconcept. Vooral de evaluatie, gevolgd door verbetering van de gebleken tekortkomingen, is van essentieel belang. Het kan niet zo zijn dat een enthousiaste schoolleiding een bepaalde aanpak van bovenaf oplegt. Maar anderzijds willen professionele leraren van harte meewerken als de snel wijzigende omstandigheden verandering noodzakelijk maken.
Het is van wezenlijk belang - om misverstanden te voorkomen - dat een school helder communiceert over haar onderwijsconcept met alle betrokkenen. Nieuwe leraren moeten al bij hun sollicitatie op de hoogte zijn van een bestaand concept. Alle schoolactiviteiten moeten van tijd tot tijd aan het afgesproken concept worden getoetst en waar nodig aangepast. Veranderingsplannen moeten al in een zo vroeg mogelijk stadium bij alle medewerkers bekend worden gemaakt en met hen worden besproken. Alleen dan kan een concept echt ´van iedereen´ zijn/worden en loyaal worden uitgewerkt in de dagelijkse praktijk.